Overvolle wachtkamers, een tekort aan zorgverleners en materiaal, rondzwervende mensen met psychische problemen en kwetsbare mensen die aan hun lot worden overgelaten; dit is het beeld dat geschetst wordt door het Zorginstituut over de Nederlandse zorg in 2040. Het is lastig voor te stellen hoe dit beeld in werkelijkheid zou ogen, maar erg fraai zal deze toekomst niet zijn. Zorgwekkend? Ja. Hoe moeten we hier wat aan doen?
Voorkomen is beter dan genezen
De oplossing lijkt in theorie simpel en heeft u vast al vaker gehoord: voorkomen is beter dan genezen. Oftewel problemen voorkomen voordat problemen ontstaan, dit scheelt veel tijd, moeite en geld in de zorgwereld. Hiermee worden issues als personeelsproblemen, stijgende zorgpremies en lange wachttijden tegengegaan. Maar waar dit in theorie een eenvoudige oplossing lijkt, ontstaan er in de praktijk veel obstakels die overwonnen moeten worden om op dit vlak een minimale winst te bereiken.
Het Nationaal Preventieakkoord: ambitie versus realiteit
Ondanks deze grote uitdaging sloot de overheid in 2018 het Nationaal Preventieakkoord om de gezondheid van Nederlanders te verbeteren. Met afspraken tussen ruim 70 partijen zijn er doelstellingen opgesteld rondom roken, alcoholgebruik en overgewicht, met concrete reducties voor 2040. Op dit moment (we hebben nog 16 jaar om dit doel te bereiken!) wordt al een inschatting gemaakt dat de cijfers niet in de buurt gaan komen van de ambities in 2040. De conclusie die hieruit volgt is dat de kabinetsplannen in strijd tegen overgewicht, roken en drankmisbruik te kort schieten in de strijd tegen ongezonde leeftstijlen.
Weten is niet altijd doen
Ik hoef u niet uit te leggen dat een appel voedzamer is dan een zak chips, of dat een glas water meer gezondheidsvoordelen heeft dan een fles wijn. Ook is het algemeen bekend dat een rondje wandelen een positiever effect heeft op gezondheid dan de hele avond tv-kijken. Ondanks dat we dit weten, heeft ruim de helft van de Nederlanders overgewicht en voldoet niet aan de opgestelde beweegnorm. Waarom lukt het ons niet om aan deze normen en richtlijnen te voldoen, ondanks dat we weten wat goed voor ons is?
De valkuil van de quick fix
Het antwoord op deze vraag is niet zo eenduidig als het lijkt. Vaak zijn we op zoek naar een quick fix. Een magisch pilletje die er voor zorgt dat we geen ongemakken ervaren en die gezondheidsproblemen oplost. Dit is meestal gericht op gevolgbestrijding in plaats van oorzaakreductie, of zoals hoogleraar obesitas Liesbeth van Rossum van het Erasmus MC verwoordt:
"Ik kan bijvoorbeeld in de spreekkamer als arts best allerlei dure medicijnen voorschrijven, maar ik weet dat bij heel veel ziekten die medicijnen minder effectief zijn als mensen niet bewegen, ongezond eten of roken. Ook zijn ze vaak onnodig duur want de dosering gaat vaak op lichaamsgewicht. Als je leefstijl er onderdeel van maakt, dan kun je veel effectiever zijn en meer gezondheidswinst bereiken."
Preventie is een stap in de goede richting
Een gezonde leefstijl kan niet alle ziekten voorkomen. Er kunnen veel onderliggende redenen zijn waarom het niet lukt om bepaalde doelen te behalen of acties richting deze doelen te ondernemen. Gelukkig komt er steeds meer aandacht voor preventie in onze samenleving, door mensen bewust te maken van gezondheidsrisico’s en mogelijk nadelige effecten van bepaalde producten of gewoontes.
Gezondheidspleinen: een concreet initiatief
In december 2022 startte Rijnstate met het Gezondheidsplein, een initiatief waar patiënten terecht kunnen met vragen over leefstijl. Het doel is niet alleen om mensen beter te maken, maar vooral om hen gezonder te krijgen. Sinds begin vorig jaar is er ook een Gezondheidsplein in Rijnstate Elst en zijn er plannen voor een locatie in Zevenaar. Landelijk openen steeds meer ziekenhuizen dergelijke Gezondheidspleinen wat bijdraagt aan een gezondere bevordering. Rijnstate is hierin erg vooruitstrevend en bereikt op deze manier veel mensen die aan hun gezondheid willen werken, maar hier hulp bij nodig hebben.
Mijn bijdrage als leefstijlcoach
Het doet mij goed om als leefstijlcoach mijn steentje bij te dragen aan het Gezondheidsplein in Rijnstate Elst. Door met mensen in gesprek te gaan over hun leefstijl, stellen we samen doelen en actiepunten op waarmee zij aan de slag kunnen om mogelijke gezondheidsproblemen in de toekomst te voorkomen.
Het Gezondheidsplein is een mooi hulpmiddel om onze maatschappij, op zowel de korte termijn als de lange termijn, gezonder te krijgen. Mede hierdoor kan hopelijk het eerder geschetste doemscenario van 2040 worden vermeden.
